Gemiddeld 189 dagen ziek thuis met burn-out
Opgebrand zijn, geen energie en (eigenlijk) geen motivatie meer hebben
Kenmerken van burn-out
Overspannenheid wordt gekenmerkt door vage (aspecifieke) spanningsklachten met beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren. Overspannen mensen zijn moe, gespannen, prikkelbaar, emotioneel labiel, lijden aan concentratieverlies en slapen slecht. Met ‘de’ omstandigheden omgaan wordt moeilijker en mensen voelen zich soms ook down.
Burn-out is een ernstige langdurige vorm van overspannenheid, vaak vooraf gegaan door periodes met spanningsklachten en emotionele uitputting. Meer dan eens gaat burn-out gepaard met een verminderd gevoel van competentie. Burn-out wordt vaak uitsluitend gerelateerd aan werkomgevingen, maar andere omstandigheden privé kunnen ook leiden tot burn-out.
Uit mijn ervaring in HRM kan ik zeggen: heel vaak is het juist de combinatie waardoor mensen het ‘niet vol houden’. In het Engels heet een burn-out ook wel: energy disorder.
Een depressie onderscheidt zich van burn-out door een verlaagde stemming, somberheid en een schijnbaar volstrekt onvermogen om nog enig plezier te ervaren. In het Engels: mood disorder. Overspannenheid en burnout leiden niet ‘automatisch’ tot een depressie bij verwaarlozing of negeren van de ervaren stress.
Depressie heeft als grootste oorzaak problemen in de interactie en communicatie met anderen in combinatie met een zich ontwikkelend laag zelfbeeld. Op het werk kan langdurig of intensief pesten leiden tot een depressie. Bij depressie ligt de nadruk dus zeer sterk op interpersoonlijke problemen.
Oorzaken van burn-out
Bij overspannenheid/burnout dragen de inhoudelijke werkbelasting, werkritme/tempo, gebrek aan steun, werkrelaties, maar ook pesten en arbeidsconflicten het meeste bij aan het ontstaan van deze klachten. Het overkomt vooral mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel (‘het moet af’; ‘als ik het niet doe, wie doet jhet dan?’), een groot doorzettingsvermogen (‘ik geef nooit op’) en de neiging tot perfectionisme (‘wat ik doe, doe ik goed’).
Een te grote mate van ervaren stress en het niet doorbreken daarvan is de crux voor ontstaan van burn-out. Het hakt er zwaar in, zo’n burn-out. Gemiddeld 189 dagen ziek thuis is geen ‘griepje’. Met een gebroken been was je allang al weer aan het werk.
Wat te doen als je ermee wordt geconfronteerd?
Een burn-out is ingrijpend voor degene die het overkomt. Ook voor de privé-omgeving is het belastend. Hoe zorg je er zelf voor dat het je niet een tweede keer overkomt?
Besluit iets te doen aan je (onbewuste) patronen en gun jezelf het niet hoeven ervaren van een tweede burn-out of zelfs een depressie. Mensen die een burn-out ontwikkelen kunnen (tijdelijk) in sommige opzichten onvoldoende op zichzelf reflecteren. Weet je er eenmaal mee om te gaan ben je goed gewapend tegen komende stressvolle situaties.
Dus: leer hoe jij je automatische stressresponse zelf kunt stoppen voordat het te laat is.
Omdat ‘het karakter’ van de doorzetter niet openstaat voor begeleiding van anderen (‘ik moet het zelf doen’; ‘ik verlies en geef op, dat wil ik niet toegeven’) is juist die tijdelijke begeleiding voor het doorbreken van patronen uiterst zinvol.
Bedrijfsartsen adviseren dan ook veelal individuele psychologische begeleiding. Ook stimuleren zij gesprekken met de leidinggevende en de personeelsfunctionaris. Uit mijn ervaring als directeur HRM weet ik hoe kansrijk vroegtijdige signalering en open bespreken van je ervaren belemmeringen is. Lef om je situatie onder ogen te zien en deze open te bespreken leidt tot herstel. En, plezierig, veel sneller herstel.
Stop zelf je stress-response
Je bewuste geest gebruiken bij stoppen van stress
Om de door jou ervaren stress te verminderen en teruggang in je gezondheid te voorkomen moet de automatische stressresponse gestopt worden. Dat lukt bij relatief weinig ervaren stress vaak nog met ons bewuste brein: afleidende positieve gedachten of wilskracht en hard je best doen blijken voldoende om geen voortdurende overspanning te hoeven ervaren.
Wanneer jouw spanningsboog voortdurend wordt opgerekt ga je lichamelijke en psychische belemmeringen ontwikkelen. In feite schreeuwt je lichaam dat je iets moet veranderen om de ervaren stress te verminderen. Nek, schouders, spanningshoofdpijn, lage rugpijn, onrustige darmen, stuk voor stuk signalen aan je brein dat je iets moet veranderen.
Maar ook zich spontaan ontwikkelende tot dan toe onbekende angsten kunnen de kop op steken. Je krijgt de neiging je terug te trekken, soms ook in je sociale leven. Bewegen doe je allengs minder terwijl je van alle kanten adviezen krijgt dat juist wel te (blijven) doen.
Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe aanpak
De werkwijze in mijn cursus ‘Stop je stressresponse’ is gestoeld op inzichten uit de neurowetenschappen en neurolinguïstisch programmeren. Nog onlangs kwam de ‘Iceman’ in het nieuws bij publicaties van het Radboud ziekenhuis. Voor het eerst werd wetenschappelijk aangetoond dat het eigen menselijk vermogen tot beïnvloeding van de automatische stressresponse een realiteit is. Dit in tegenstelling tot wat tot dusver altijd werd aangenomen.
De methode ‘Stop je stressresponse’ bestaat niet uit de lichamelijk bijzonder intensieve, bijna extreme methodiek van de Iceman. De cursus bestaat uit een toelichting op de werking van je brein bij stress, de kracht en werking van je onderbewuste en uit concrete werkwijzen die je kunt toepassen wanneer je een te hoog stressniveau signaleert.
Je stress-response stoppen met je onderbewuste vermogens
In de training leer je rechtstreeks signalen sturen naar je onbewuste brein, waardoor jij je automatische, chronische stressresponse stopt. De methode is bewezen effectief en er zijn eigenlijk geen contra-indicaties behalve zwaardere vormen van depressie. In dat laatste geval is een ander begin van herstel noodzakelijk.
Voorafgaand aan deelname krijg je een vragenlijst toegestuurd (m.b.t. motivatie en algehele gezondheidstoestand) en vindt een telefonische intake plaats. Niet iedereen wordt toegelaten. De cursus wordt afgesloten met een individueel ‘face to face’ gesprek waarin de voortgang wordt doorgenomen en de eigen hantering van de procedure nog verder wordt versterkt. Aanbevolen wordt om twee extra face-to-face gesprekken te koppelen aan de kursus: twee weken en 6 weken na de cursus. Dit is echter niet altijd noodzakelijk.
Je gaat bij deelname de verplichting aan na afloop nog drie keren deze vragenlijst in te vullen: 8 weken na de cursus, een half jaar na de kursus en een jaar na de kursus. Dit omdat de resultaten wetenschappelijk worden gemonitord.
De kracht van je onderbewuste 1: onbereikbaar of stuurbaar?
Leven op de automatische piloot
We horen het niet graag. Onze gevoelens en gedachten zijn het resultaat van een fysisch proces – chemische en elektrische impulsen. Sterker: Het brein stuurt de mens. De heersende opvatting onder neurowetenschappers is inmiddels dat minstens 95% van wat wij doen gebeurt “op de automatische piloot”, dat wil zeggen onderbewust, zonder er bewust bij na te denken.
Ons onderbewuste gebruiken we voortdurend
Zonder bewust nadenken voeren wij bijvoorbeeld achter het stuur in de auto tientallen anticiperende, evaluatieve en corrigerende handelingen uit en letten we op onze en andermans veiligheid in het verkeer. Waarbij we ondertussen volop nadenken over wat er net thuis gebeurde en/of wat we gaan doen als we op ons werk aankomen. Ons onderbewuste stelt ons onder andere in staat om de duizenden zich (dagelijks) herhalende activiteiten uit te voeren zonder energie – en tijdverlies. Het maakt ons effectief en efficiënt in ons handelen.
Onderbewuste overtuigingen die helpen
Onderbewust (dat wil zeggen: schijnbaar niet meer direct bereikbaar vanuit ons bewust – zijn) slaan we overtuigingen op, die helpend zijn om beslissingen te maken en tot handelen over te gaan. Bijvoorbeeld: ‘ik kan op tijd remmen bij onverwachte situaties’ en ‘ik kan uitwijken bij onverwachte situaties’. Op basis van dergelijke diep opgeslagen overtuigingen kun je effectief aan het verkeer deelnemen.
Onderbewuste overtuigingen die belemmeren
Een aantal van die onderbewuste overtuigingen zijn door omstandigheden gedeformeerd. Ze zijn niet (langer) helpend, maar eerder belemmerend voor het doelmatig handelen in het hier en nu (‘in een onverwachte verkeerssituatie ben ik machteloos’ of ‘als ik over een brug rijdt kan ik eraf vallen’).
Stress en onbehulpzame beslissingen
Net als helpende overtuigingen spelen belemmerende overtuigingen een grote rol in ons dagelijks handelen. Ze leveren ons stress op en we nemen beslissingen die voor ons welbevinden niet gunstig zijn. Belemmerende overtuigingen kunnen ontstaan door eenmalig trauma, maar vooral door langer durende invloeden vanuit onze omgeving tijdens vroege en latere socialisatie.
Je onderbewuste aanspreken …….
Gelukkig bezitten alle mensen nog een andere krachtige kwaliteit. Namelijk ons vermogen om ons onderbewuste actief ‘aan te spreken’. Dat klinkt velen in eerste instantie wellicht absurd in de oren. Juist daarmee echter zijn we nu juist geen machines of automaten.
Je kunt je onderbewuste actief aanspreken om belemmerende, onderbewuste overtuigingen om te vormen tot positieve helpende overtuigingen. Zodat je geen hinder meer ondervindt van een ‘improductieve overtuiging’ (‘in een onverwachte verkeerssituatie ben ik machteloos’).
…… en er een dialoog mee aangaan
De dialoog tussen onderbewuste en bewuste geschiedt met behulp van kinesiologie, een techniek die werkt met het stress-reflexmechanisme van het autonome zenuwstelsel, gemeten via spierspanning. Spierspanning in combinatie met dialoog kan worden benut voor activering van het onderbewuste en het onderbewust omvormen naar door de cliënt gewenste veranderingen.
Waar Rationeel Emotieve Therapie (RET) zich op een bewuste, rationele wijze richt tot de cliënt door belemmerende overtuigingen rationeel ter discussie te stellen, is kinesiologie de aanduiding voor een samenstel van werkwijzen die gebruik maken van rechtstreeks aanspreken van ons onderbewuste.
Je bewuste en onderbewuste weer in balans brengen
Niet steunende overtuigingen worden eerst bewust door jou verstandelijk en gevoelsmatig geformuleerd in helpende overtuigingen, daarin bijgestaan door mij als counsellor. Vervolgens worden de oude overtuigingen en daarmee verbonden ongezonde, overmatige stress middels spiertesten gebalanceerd, dat wil zeggen in het onderbewuste geneutraliseerd of vervangen door de actuelere helpende overtuigingen.
In essentie leer je met behulp van kinesiologie een nieuw (of weer) passend onderbewust programma starten. In ons voorbeeld het programma, dat jou het veilige gevoel geeft dat je nodig hebt om stressvrij aan het verkeer te kunnen deelnemen. ‘In een onverwachte verkeerssituatie kan ik handelen’.
Zelf je onderbewuste leren aansturen
Je kunt deze technieken na een korte leerperiode zelf toepassen. Voor ‘verkeersdeelname’ kun je iedere andere situatie invullen. Situaties waar je nu moeite mee hebt, die je stress opleveren of die jou improductief maken. Wie kent niet gedachten die onlogisch zijn, niet stroken met de werkelijkheid, die jou beletten jouw doelen te bereiken, die leiden tot ongezonde emoties en tot improductief gedrag. ‘Ik kan daar niets aan doen’, ‘ik kan dat niet’, ‘zonder goedkeuring van anderen kan ik niet …….’ enzovoorts.
Effectieve counselling en therapie werkt altijd op meerdere niveaus
Overtuigingen en opinies zijn veelal zo in ons onderbewustzijn ingebakken, dat je niet beseft dat je ze hebt èn dat ze in de weg zitten. Veel mensen hebben ettelijke therapieën geprobeerd, maar niets werkte. De reden daarvoor is dat ze geprobeerd hebben uitsluitend hun bewust-zijn te veranderen. Middels kinesiologie stuur jij je onderbewuste, zoals hypnotherapie dat op andere wijze doet. R.E.T. en kinesiologie zijn, zo blijkt, goed onderling aanvullend te gebruiken.
Stress - en verzuimpreventie: hoe? 