Als ziek = niet ziek is maar wel problematisch. Oftewel: oordeel minder snel en vraag door wanneer een medewerker ziek is
Regelmatig verschijnen koppen in de krant in de trant van ‘Helft zieke werknemers mankeert medisch niets’. Daarmee impliciet suggererend dat de andere helft er ‘dus’ de kantjes van af zou lopen en zich zogenaamd ziek houdt. Dit terwijl hobbyen, zonnebaden, luieren en relaxen opdoemen als activiteiten die tijdens dit ziek zijn worden ondernomen. Meer oplossingsgericht geformuleerd zou er ook kunnen staan: “In de helft van de gevallen zijn er andere oorzaken voor werknemers om zich ziek te melden dan expliciet constateerbare, puur medische redenen’.
- Uit de praktijk blijkt dat keuzes worden gemaakt tot ziek melden met opgaaf van ongrijpbare redenen als rugklachten of een ‘triviale’ reden als griep, terwijl dieperliggende klachten spelen die de werknemer niet uitspreekt: zoals bijna burn-out zijn, depressiviteit na echtscheiding, overlijden van een dierbare of geen contact meer met de kinderen.
- Daarnaast wordt ziekteverzuim gebruikt om een situatie op te lossen (dierbare met ziekte of problemen ondersteunen bijvoorbeeld).
- ‘Ziektewinst. Pas als je door hebt dat je ‘het doet’, kun je veranderen’. Zo luidde de kop boven mijn laatste blog. Daarin geef ik aan dat mensen soms ook onbewust hun ziekte in stand kunnen houden, omdat beter zijn/gezond zijn bijvoorbeeld met zich mee brengt dat je iets niet meer krijgt wat je nu ‘hebt’ juist omdat je ziek bent. Centraal staat in dat blog dat wanneer jij je bewust wordt van hoe dit mechanisme werkt, je de keuze kunt gaan maken om niet langer ziek te blijven en via ander gedrag te bereiken wat je nodig hebt. Het fenomeen ziektewinst duidt overigens vaak op situaties waarin het doorbreken ervan niet gemakkelijk in je eentje lukt zonder hulp.
Er is dus kort samengevat een caleidoscoop aan redenen om je ziek te voelen of om ziekte aan te grijpen om nijpende problemen op te lossen. Wanneer de vaker gehanteerde cijfers kloppen, dat minstens de helft van het ziekteverzuim niet direct (puur) medisch geïndiceerd is, lijkt een andere aanpak dan een puur medische dus voor de hand liggend. Wil je het ziekteverzuimpercentage terugdringen wel te verstaan.
De crux ligt in expliciet contact leggen en houden. Zonder (voor)oordeel. Je wilt een goed en volwaardig functionerende medewerker toch? Stel hem of haar op de meest effectieve en kortdurende wijze in staat tot oplossen van ervaren problemen. Daarbij kan het principe voor wat hoort wat ook een rol spelen. Als werkgever denk je mee en faciliteer je, de werknemer kan daar desgewenst andersoortige compensatie tegenover stellen zoals bijvoorbeeld flexibeler inzet in een bepaalde voor het bedrijf goed uitkomende periode. En in specifieke omstandigheden neem je als werkgever gewoon je kosten ter behoud van (hernieuwde) inzetbaarheid (op termijn). Wanneer je de vaker al gepostuleerde en verwachte effectiviteitsverhoging van 2% verzuimreductie realiseert kan dat immers ook ruimschoots uit.
Wat zou de sfeer er ook nog eens op vooruit gaan bij zo’n andere opstelling ten opzichte van niet expliciet constateerbare puur medische redenen. Dat alleen al levert een positiever productief klimaat op en grotere binding met het bedrijf. Een werkgever die daadwerkelijk rekening houdt met problematische omstandigheden van zijn medewerkers, zoals ieder die nu eenmaal in zijn leven tegen komt. De nadruk komt dan tegelijk op ziekteverzuimpreventie in plaats van reductie achteraf.
Kortom: hou als organisatie je verzuimbeleid nog eens tegen het licht. En hou als medewerker je ervaren problemen niet voor je maar spreek ze uit. Nou nog oog die veilige omgeving waarin ieder dat ‘gerust’ kan doen …………………….
Ziektewinst. Of juist: nieuwe opties kiezen.
Ziektewinst. Pas als je door hebt dat je ‘het doet’, kun je veranderen.
Ziektewinst is een term die gebruikt wordt in het wereldje van psychotherapeuten en artsen. Grofweg duidt het op het belang dat mensen hebben bij voort (laten) duren van de klachten die ze hebben.
Dat klinkt redelijk tegenstrijdig niet? Winst boeken door je klachten niet op te lossen maar deze juist te verlengen. En toch doen veel mensen het. Niet intentioneel, dat wil zeggen weloverwogen en welbewust gekozen, maar onbewust. Zonder er zelf erg in te hebben dat ze het doen. Het kan zelfs een levensstijl worden, alsof je ‘nu eenmaal zo bent’.
Er zijn drie vormen ziektewinst.
Primaire ziektewinst. Kern: de klacht is ‘beter’ dan het alternatief. Voorbeeld: je kunt je beter depressief (blijven) voelen dan in opstand komen tegen hoe een ander jou behandelt en kwaad worden (wat je niet durft). Dat kan je vriend of vriendin zijn, maar evenzogoed jouw leidinggevende of collega.
Secundaire ziektewinst. Kern: juist doordat je de klacht hebt, ontvang je iets dat je anders niet zou krijgen. Aandacht, liefdevolle bejegening, hulp, financiële gift, erkenning van dat je er ook bent (anders deed je er niet toe, bleef je eenzaam of onzichtbaar). Voorbeeld: door je hulpeloos te voelen en je daarnaar te gedragen voelen anderen zich gestimuleerd om jou te helpen.
Tertiaire ziektewinst. Kern: het feit dat jij klachten hebt leidt tot positieve gevolgen voor een ander. Voorbeeld: door jouw klachten ben je ziek thuis. Daardoor heeft jouw zich eenzaam voelende, net met pensioen gegane partner iemand om zich heen en gezelligheid.
Echt! Pas als je je realiseert dat je in zo’n patroon zit, kun je jezelf eruit losmaken. Voor degene die dat jou inzichtelijk wil maken is dat een hele opgaaf. Hij of zij wordt al gauw ervaren als niet loyaal, als criticaster, als iemand die je ook nog eens de grond in schopt terwijl je het al zo zwaar hebt. Ga maar door.
Daarom: ga vooral bij jezelf eens na of klachten die je hebt voor jouzelf of voor anderen iets opleveren. Nou? Levert het iets op? Weegt dat op tegen het voort laten duren van jouw klachten? Wat kun je zelf doen (doorbreken) om verbetering/verandering mogelijk te maken?
In de voorbeelden boven: Kan ik iets doen om beter mijn grenzen aan te leren geven en af en toe zelfs kwaad te durven zijn. Hoe doe ik dat, hoe en waar leer ik dat?
Of: ontloop ik werkelijk het keukentafelgesprek waardoor ik geen formele hulp krijg, maar wel spontane hulp van steeds weer anderen? (zonder alle bureaucratische regels en pottenkijkers in huis). Hoe stel ik mezelf in staat om formele hulp te verkrijgen en tegelijkertijd toch ook een vrienden – en kennissenkring actief te verkrijgen en onderhouden?
Of: ik ga na hoe ik mijn partner kan (laten) ondersteunen met omgaan met rouw om verlies aan (contacten tijdens zijn/haar) werk en met het opnieuw opbouwen van een zinvol bestaan na pensionering.
Denk niet te snel dat jij natuurlijk van ziektewinst gevrijwaard bent. Wie kent niet van ooit dat moment van een aanstaand proefwerk waar je of niet voor geleerd hebt of waar je tegen opziet omdat je denkt dat het te moeilijk is? Mama, papa: ik voel me niet lekker …………….
Checkup stress en overspanning: elke vrijdagmiddag
‘Ik ga uit bed. Eet een boterham. Ik doe een half uur iets en dan ben ik op. Accu leeg.’
‘Ik ga alles steeds meer vanuit de zijkant bekijken. Ik doe wat ik verwacht wordt te doen, maar het enthousiasme is weg. Mijn altijd lekker bezig zijn is compleet weggevallen.’
‘Ik slaap beroerd. Al weken en weken nu ik er echt bij stil sta. Iedere maandag om half 5 lig ik wakker en heb geen zin in de dag. Geen zin om naar mijn werk te gaan. Onderweg denk ik soms wel drie keer “ik draai om”. Afgelopen maand begon de onrust al op zondag.’
ZEG STOP!
‘Eigenlijk zit ik niet meer op mijn plek op mijn werk. Je weet het natuurlijk wel maar wilt het niet toelaten. Je wilt laten zien dat je niet opgeeft. “Ik laat me niet kisten!” En nu dan dit. Ik kan alleen maar inwendig janken. Geen traan, maar een alles overheersend, beklemmend triest en machteloos gevoel.’
‘Ik heb last van mijn nek en mijn schouders. Af en toe lijkt het of mijn linkerarm het opgeeft. Alsof ik urenlang aan een lange hoge heg heb lopen knippen boven mijn macht, met een heggenschaar die veel te zwaar is.’
‘Elke dag als ik thuis kom heb ik een zwaar hoofd. Afgelopen weken begon dat al rond drieën. Onrustige darmen heb ik al veel langer.’
ZEG STOP!
Bovenstaande uitspraken zijn gedaan tijdens de eerste ontmoeting met overspannen of burn-out geraakte mensen. Meestal zijn mensen al in de ziektewet als ze bij mij komen. Heel soms nog net niet. Dan werden ze doorverwezen door een attente leidinggevende of een alerte personeelsfunctionaris. Drie tot zes gesprekken vaak en de burn-out is vermeden. Je zit weer anders in je vel.
Een burn-out vóór zijn scheelt enorm in de hoeveelheid tijd en inspanning die het jou kost om te herstellen. Om weer lekker in je vel te zitten.
CHECKUP-GESPREK?
Roepen aspecten van bovenstaande uitspraken enige herkenning op?
Elke vrijdagmiddag tussen 13.00 en 17.00 uur kun je langs komen voor een kosteloos en plezierig gesprek. Een gezamenlijke check-up. Geen diagnoses, geen vragenlijsten. Gewoon een open en goed gesprek over hoe jij in je werk en in je leven staat. Wat je in de weg zit.
Samen kijken we naar wat je wilt bereiken en wat je als eerste kan doen. In een omgeving waarin je even tot rust komt. Waar jij jezelf kunt uiten, over waar je het met anderen amper over hebt.
Meld je alleen tevoren even aan voor dat goede gesprek. Andere voorbereiding is (juist) niet nodig. Tel. 06-29260869
Nieuwe training: Stressvrij leven en je werk organiseren.
Training: ‘Stressvrij leven en organiseren’. Kan dat?
Voor al die mensen die problemen ondervinden met:
- werkdruk
- concentratie
- energie
- overspanning
- ordenen van (een veelheid aan) informatie
- organiseren van effectief en efficiënt werken
- ontwikkelen van balans in werk en privé
- daadwerkelijk doen wat je je voorneemt te doen
- het eind van de dag tevreden af kunnen sluiten
Kortom mensen die:
- zichzelf willen toerusten met praktische methoden om ongezonde stress te reguleren en beheersbaar te maken.
- in hun werk met meer overzicht, ontspannen, effectief en efficiënt hun werkzaamheden willen kunnen verrichten.
- praktische en concrete manieren willen aanleren om energie over te houden voor vrije tijd, vriendschappen, hobby’s en relatie.
Wat voor training is het?
Het is een puur praktische training waarin je leert omgaan met ongezonde stress. Met compacte, praktische hand-outs, opdrachten en oefeningen. Dagelijkse feedback via mail of WhatsApp.
Je moet er gedurende de zes weken durende training wel wat voor doen. Zoals huiswerkopdrachten, dagelijkse oefeningen, rapporteren, werken in groepjes. Voor ontwikkeling van jouw persoonlijke, optimale manier van werken en omgaan met stress. Kennis nemen van wetenschappelijke inzichten over hoe je brein werkt, hoe je lichaam werkt en vooral over hoe je die kennis praktisch toepast.
Het resultaat is er naar.
Binnen zes weken ontwikkel je een bij jou passende manier om concreet en praktisch jouw activiteiten te organiseren en daadwerkelijk te doen wat jij je voorneemt. Zonder onnodige, ongezonde stress. Na afloop van de training beschik je over meerdere aangeleerde mogelijkheden om stress tegemoet te treden, zodat jij je dagelijks lekker voelt. Niet langer uitgeblust maar met prettige energie.
Samenvattend: ik leer stressvrij en met meer overzicht en evenwichtig in mijn werk te staan. Waarbij ik plezierig energie overhoud voor mijn privé activiteiten.
Nadere gegevens over startdata en voorwaarden binnenkort op: http://www.2focus.nl
Over eigen grenzen stellen
Veel mensen die ik begeleid hebben moeite met het stellen van grenzen. Als collega’s vragen behulpzaam te zijn of even een taak over te nemen zeggen ze nooit nee. En zijn daardoor graag gezien, worden gewaardeerd en krijgen met grote regelmaat de positieve feedback waar we allemaal immers best naar verlangen.
Uiteindelijk gaat, voordat ze er zelf erg in hebben, de roofbouw beginnen op de eigen energie. En ze gaan vrolijk door met behulpzaam zijn, overnemen, inspringen en ondersteunen. De ervaren waardering blijft immers erg plezierig. Je hebt het positieve gevoel dat je goed presteert en optimaal draait.
Toch, als je heel eerlijk bent knaagt er langzaam maar zeker iets. De irritatie groeit onderhuids ‘dat anderen zelden of nooit rekening met jóu houden’ en ‘nooit uit zichzelf jóu iets uit handen nemen’. Als iemand iets zegt over dat jij je terugtrekt of jij soms zo onverwacht uit je slof schiet (wat ze helemaal niet van je kennen) ….. dan wimpel je het weg. Je gaat door en door en door.
Dan, plotseling, na verloop van soms jaren gebeurt er iets waardoor het evenwicht wordt verstoord. Een familielid overlijdt, er tekent zich een nooit verwachte breuk af in je relatie ….. de direct oorzakelijke veranderingen zijn trouwens vaak veel minder ingrijpend. Als je het water maar allang genoeg tot aan je lippen hebt laten komen ……
…… en pats boem. Je gaat onderuit. Spontane huilbuien, je terneergeslagen voelen, er tegen op zien om naar je werk gaan. Slapeloze nachten.
Op die momenten en vaak nòg later kloppen mensen bij mij aan, vaak daartoe gestimuleerd door anderen zoals bedrijfsarts, HRM of leidinggevende.
Ga eens bij jezelf na of jij nee zegt als je dat eigenlijk wel nodig hebt. Of jij duidelijk kunt zijn over je eigen behoeften.
Het even stil staan bij wat je doet zal je een nieuwe, veel meer ontspannen wereld opleveren. Worstel jij met nee zeggen, met grenzen stellen? Praat erover met anderen die dat al wel goed kunnen. Leer van hen hoe ze dat doen. Juist nu een stoomcursus nodig? Bel 06-29260869, kom langs en ontdek hoe snel jij dat bij jezelf kunt veranderen.
Ga toch weg met je mindfulness
Wie een knoop in z’n buik heeft van ellende wordt in mindfulness geleerd deze knoop wel te voelen maar er niets mee te doen. Symptoombestrijding dus.
Laat mij gewoon een potje janken, de stress van me afschreeuwen of woedend de borden door de kamer smijten, betoogt Paulien Derwort. Paulien Derwort is schrijver. Hieronder neem ik integraal het artikel over dat ze eerder dit jaar schreef. Mindfulness als aanvullend ‘medicijn’ in plaats van elixer voor alle kwalen en verdriet. Zonder bijwerkingen, dat dan weer wel :).
Voor het eerst zijn meer mensen dit jaar arbeidsongeschikt door psychische dan door lichamelijke klachten. We zijn vaker gestrest of hebben een burn-out. Vooral jongeren kunnen moeilijk overweg met werkdruk. Als wondermiddel ontdekt een toenemend aantal mensen mindfulness: bewust leven in het hier en nu maakt ons gelukkig en gezond. Ook werkgevers sturen hun personeel graag naar een workshop mindfulness, want we worden er productief en stressbestendig van. Maar worden we er ook echt beter van?
Mindfulness leert je om het hier en nu bewust te ervaren. In plaats van gedachteloos een appel weg te knagen, ‘beleef’ je elke hap met alle zintuigen. Door met aandacht te leven, wordt je appel niet alleen smakelijker, ook kun je op termijn beter omgaan met negatieve emoties. Dat werkt. Psychische klachten verminderen, stress verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Mindfulness past in de trend van het maakbare geluk – ‘gelukkig zijn’ is een intrinsiek doel. Daar wordt een hele industrie omheen gebouwd: elke dag komen er nieuwe lifecoaches, mindstyleblogs, zelfhulpboeken en bladen bij die je het ultieme geluk beloven, omkleed met vrolijke kleuren en bloemetjes. Je zou bijna denken dat deze Teletubbie-wereld voor iedereen te bereiken is met een mindful style of life. Maar daarin kan de moderne hippie zichzelf nog tegenkomen: in het leven loopt niet alles op rolletjes.
Onze maatschappij heeft steeds minder ruimte voor rafelrandjes. Alles moet vooral leuk zijn: onze relatie moet spannend zijn, ons werk uitdagend, ons seksleven opwindend en ons sociale leven interessant. Deze geweldige lifestyle leggen we graag vast in selfies om deze vervolgens te delen met de buitenwereld. We maken elkaar helemaal gek met al deze leukigheid, duwen elkaar in een wedloop van gave momenten. Jongvolwassenen leggen elkaar een picture-perfect leven op – totaal onhaalbaar, dat wel. Kamp je dan toch met tegenslag, dan kan dat lastig zijn: je ziet zoveel pracht en praal om je heen dat je wel gek lijkt dat het bij jou niet lukt. Maar tegenslag hoort bij het leven en het zijn juist de strubbelingen in het leven waar je het meest van leert.
Wie een knoop in z’n buik heeft van ellende, wordt in de mindfulness-methode geleerd deze knoop wel te voelen maar er niets mee te doen. Toch is het interessant om te onderzoeken waar hij vandaan komt. Is het opgekropte woede? Ingehouden frustratie? Door kritisch naar jezelf, je verleden en je omgeving te kijken, kun je tot pijnlijke conclusies komen. Misschien blijkt het dat je wilt veranderen van baan of van partner, zet je vriendschappen op het spel of prik je de schone schijn van je familie door. Wie de kern van zijn problemen opzoekt, zal soms eerst door een dal gaan voordat het beter wordt. We maken elkaar helemaal gek en duwen elkaar in een wedloop van gave momenten.
Maar de moderne mens wroet liever niet in zijn problemen en laat de negatieve emoties voor wat ze zijn: voel het, ervaar het, en blaas het weg. En het resultaat van deze berusting mag er zijn: instant geluk, een positievere kijk op het leven en minder stress. Recent onderzoek wijst zelfs uit dat mindfulness net zo effectief kan zijn als antidepressiva. Maar daarmee is de methode gelijk ook slechts symptoombestrijding. De klachten kunnen dus op korte termijn wel verdwijnen, de wond ettert van binnen gewoon door.
Bovendien zit er een raar taboe op ongeluk. Wie niet te allen tijde helemaal in balans is, zal wel ziek zijn. Onze geluksmaatschappij laat weinig ruimte voor de wispelturigheid van lichaam en geest. Wie zijn emoties de vrije loop laat, wordt bestempeld als labiel en wie boos is als hysterisch. Terwijl het juist zo gezond is om al die opgekropte emotie eruit te gooien. Een flinke huilbui, woedend dat bord kapot smijten – het kan heerlijk zijn. En een fikse ruzie met je liefje om vervolgens stoom af te blazen in bed kan enorm opluchten. Sommige mensen moeten zelfs overgeven of boeren als ze zich niet goed voelen. Ons lijf is het beste kompas voor onze geest: het laat je voelen wat je op je lever heb en geeft je de kans om ‘je hart te luchten’. Maar we zien elkaar liever niet op die kwetsbare, ‘lelijke’ momenten en negeren liever signalen van ons lijf.
Anno 2015 is het lichaam in plaats van een nuttig instrument vooral een visitekaartje dat mooi moet zijn.
Natuurlijk kan het nuttig zijn om met aandacht te leven en stil te staan bij ‘het moment’. Maar wie alleen leeft in het hier en nu, trekt geen lessen uit het verleden en bekommert zich niet om de toekomst. Als we onze eigen issues al niet onder ogen durven zien, hoe kunnen we dan de grote problemen in onze maatschappij als geheel adresseren? Onze korte termijnvisie en focus op de buitenkant weerhoudt ons van een kritische blik naar binnen. We plakken liever pleisters. Zo creëren we een kudde struisvogels: allemaal staan we met ons hoofd ingegraven helemaal mindful te zijn.
Iedereen is zo druk bezig met het geluk dat de pech wordt overgeslagen. Vergeet daarom dat optimistische gezwets en stop met zweven. Sta met beide benen op de grond en leer van je pijn. Schreeuw het uit, sla om je heen en schrijf, zing, of huil de stress van je af. Focus je niet op het geluk zelf, maar op dat wat je wilt worden of bereiken. Dan komt met een beetje geduld dat geluk vanzelf wel een keer.
De kracht van omdenken
In een recent proefschrift wordt de werking opnieuw bevestigd. Door om-denken, je aandacht gericht en welbewust verleggen door op praktisch niveau andere dingen dan gewoonlijk te doen, kun je op een hoger niveau van zijn (namelijk identiteit) een positieve verandering in jouw leven teweeg kunt brengen. Dagelijkse praktijk in sessies met een NLP-counsellor of NLP-therapeut, nog steeds ongewoon voor de rest van de mensheid. Stomweg omdat we dit soort werkzame (zelf-)interventies niet gewoon leren toepassen op school of in onze opvoeding.
Het proefschrift van Jessica Alleva (Body Matters) is ‘slechts’ voorbeeldmatig voor hoe het principe werkt. Het laat op overtuigende wijze zien dat door je te concentreren op wat je lichaam allemaal kan en doet, jij jouw eigen zelfbeeld/identiteit kunt veranderen. Zodanig dat je veel tevredener bent over je lichaam dan daarvoor.
Samengevat:
Alleva liet 80 vrouwen met een negatief zelfbeeld binnen een week drie keer een flinke lap tekst schrijven over wat hun lichaam allemaal kan en doet. Ze kregen er een lijst lichamelijke activiteiten bij, ter inspiratie. Die varieerde van tuinieren en knuffelen tot proeven en dansen. Meteen na de schrijfopdrachten en ook nog een week later waren de deelnemers tevredener over hun lichaam dan voor het experiment. De waardering voor hun lijf was eveneens toegenomen. Zo’n stap vooruit deed zich niet voor bij een controle-groep vrouwen die een andere schrijfopdracht kregen.
De Utrechtse hoogleraar Liesbeth Woertman, gespecialiseerd in de psychologie van het uiterlijk en niet betrokken bij de promotie, vindt het ook een overtuigende studie. ‘Ons zelfbeeld is blijkbaar veel dynamischer dan we denken’, aldus Woertman. ‘En het sluit aan bij bestaande inzichten dat je minder kwetsbaar bent voor dwingende schoonheidsidealen als je je identiteit niet alleen ophangt aan het uiterlijk en het vrouw-zijn, maar ook laat bepalen door andere rollen die je speelt in het leven als collega, hobby-kok, vriendin, moeder en noem maar op.’
Om-denken om je beter te voelen. Gewoon andere dingen dan je gewend was benadrukken en dat bewust en consequent toepassen in dagelijkse handelingen. Zo simpel kan het soms zijn. Wellicht is tijdelijke steun om dat te leren en in je dagelijkse patronen in te bouwen even behulpzaam. Het krachtige is: Je kunt het uiteindelijk volledig zelfstandig.
Last van onrust in je lijf, je hoofd en je gedachten?
Iedereen heeft er wel eens last van. Vaak besef je pas iets later wat veroorzaakte dat je je zo voelde. Dan realiseer jij je, als je er rustig bij stilstaat, dat je onrustgevoelens overbodig zijn. ‘Het’ is bijvoorbeeld veel minder erg dan je in eerste instantie vermoedde of je bedenkt een gerichte, rationele actie om de spanningsbron te elimineren.
Heb je echter elke dag in hevige mate last van die onrust en laat het je niet los? Overheersen voortdurend negatieve gedachten? Hoog tijd om er actief iets aan te doen.
Maar rationeel de spanningsbron elimineren gaat niet. Je komt er niet goed achter wat jouw onrust nu eigenlijk veroorzaakt. Maar je voelt die wel, lichamelijk wordt je geplaagd door pijn in je armen, je nek, je onderrug. Hoofdpijn komt en gaat of je slaapt bijna niet meer een hele nacht door.
Symptomen die je nu echt serieus kunt nemen. Begraaf jij je nu (weer) in werk, het helpen van anderen of trek je je volledig terug uit het sociale leven? Gegarandeerd, dat helpt niet meer of nog maar heel kort. Je houdt een grote bal onder water en op enig moment zijn de spieren in je armen verzuurd en komt die met een splash naar boven.
Wat kun je zelf al doen?
- Stuur je gedachten heel bewust en aandachtig in een bepaalde richting. Ga geconcentreerd naar een mooi muziekstuk luisteren of richt jezelf op een plezierige taak waarbij jij je volledig moet concentreren. Je gedachten dwalen niet rond maar ‘gefocussed’.
- Ontspan je lichaam, beweeg in het begin af en toe nog 1 of 2 spieren en laat dan alles gaan. Concentreer je op je ademhaling: rustig en gelijkmatig door je buik. Oefen op het ontspannen van je spieren en je concentratievermogen zal stijgen, terwijl je spanningsniveau afneemt.
- Paradoxaal of niet: Wissel de eerste tip eens per dag af met een verplichte tijdsperiode van bijvoorbeeld 20 minuten waarin je juist wel al die nare gedachten oproept. Twintig minuten is lang, heel lang als het echt moet (en het niet als vanzelf komt). De gedachte daarachter is dat je weerstand ontwikkelt tegen ‘het hebben van nare gedachten’, waardoor ze wegblijven. Anders gezegd: waardoor jij ze niet langer toelaat. Werkt beter dan ‘niet denken aan die roze olifant’. Elke keer dat jij dat namelijk in jezelf herhaalt vorm je je eerst een beeld van dat roze monster (die nare gedachten) om vervolgens je best te gaan doen om die gedachte weer te onderdrukken. Terwijl jij ze juist daarvoor hebt opgeroepen.
- Vermijdt als mogelijk een tijdlang omstandigheden waarvan jij weet dat die stress bij jou veroorzaken. Als werk nu extreem stresserend is voor jou desnoods in overleg met je leidinggevende en eventueel de bedrijfsarts even niet werken. Onderzoek toont immers aan dat negatieve gedachten door stress worden versterkt.
- In dezelfde lijn kan je de opkomende negatieve gedachten simpelweg accepteren, als een neutrale toeschouwer. Verplaats je in een positie alsof je naar jezelf kijkt en beschouw jezelf als die persoon met die opkomende negatieve gedachten. Doe het maar letterlijk: stap uit de stoel waarin je nu zit, ga zitten op een andere plek en kijk naar waar je net zelf zat. Bezie welke gedachten bij ‘jou die daar zit’ opkomen en laat ze als toeschouwer gewoon voorbij trekken. Aanvaardingstechnieken komen voort uit de mindfulness-filosofie. Een goede manier om de geest te leren hoe gedachten op een neutrale manier kunnen worden erkend en aanvaard is het gebruik van meditatietechnieken. Een app die je kunt downloaden voor Apple IOS en Android heet VGZ Mindfulness-coach. Daarmee kun je zelf begeleid toepassen.
- Begin in gedachten in je jeugd en laat alle mooie, leuke, fijne, warme momenten langs komen waarin je sterk was, krachtig, vrolijk, ontspannen, helemaal jezelf. Waarin jij helemaal okay was. Voel weer helemaal hoe jij je toen voelde en voel het opnieuw. Hierdoor kun je onderbewust je innerlijke kracht, zelfvertrouwen en zelfcontrole verbeteren.
- Je kunt niet alles controleren, maar bepaalde factoren liggen zeker binnen je macht. Zoek uit hoe je invloed kunt uitoefenen op de situatie die je stress bezorgt en richt je daarop. Verander je overtuigingen, verleg je aandacht, pas je gedrag aan.
- Lukt het je niet om je klachten te verminderen of te doen wat in de tips staat: zoek even begeleiding. Blijf niet doorgaan terwijl je merkt dat je niet vooruit gaat. We kunnen dan samen uitzoeken waar de stress en de negatieve gedachten vandaan komen. je kunt dan leren toepassen wat helpt. Er zijn veel goed werkende technieken om alles weer in zijn normale doen te krijgen. Rustig kunnen zijn, weer goed kunnen slapen en gewoon je ding weer te kunnen gaan doen.
Nù checken kortdurend frequent verzuim
Zomervakantie voorbij: dan is nu het moment voor een check up kortdurend frequent verzuim.
Medewerkers die het al langer moeilijk hadden ‘vallen’ vaak de vakantie in. De eerste week hangen ze alleen maar of ze worden ziek. Onzichtbaar voor de werkgever.
Niet altijd, maar toch frequent, komt vervolgens een gesprek op gang met partner en/of vrienden. Een gesprek waarin de eigen situatie op het werk wordt bekeken en beoordeeld. Wat ‘het’ met je doet. Wat je zelf kan doen om verandering aan te brengen. Wat belemmeringen zijn om je beter te kunnen voelen en weer met plezier naar je werk te kunnen gaan. Welke mogelijkheden je kunt overwegen en benutten om zelf steviger te kunnen staan en jezelf te herpakken. Welke initiatieven je zelf kunt nemen om verandering aan te brengen.
Vaak blijft het bij gedachten. Beduchtheid om jezelf bloot te geven, jezelf niet kwetsbaar op kunnen stellen, angst om afgerekend te worden op je getoonde zwakte. Er zijn veel redenen denkbaar waarom de werknemer het er toch bij laat zitten.
Voor HRM-adviseurs is nu het moment bij uitstek om het managementinformatiesysteem te raadplegen op frequent kortdurend verzuim in het afgelopen jaar. Met een schuin oog op de uitkomsten van het recente medewerkers tevredenheidsonderzoek en de risico-inventarisatie en evaluatie.
Dan actief stimuleren dat de leidinggevende met de ‘gespotte’ frequent verzuimers een gesprekje aangaat. Of een vertrouwenspersoon desgewenst. De kruik gaat immers zolang te water tot ze breekt. Heeft de werknemer zich altijd groot gehouden en is die nooit eerder zelfs maar kortstondig uitgevallen? Ga de koffiekamer of de kantine in: praat met eenieder. Naast vakantieverhalen zie je vaak of hoor je vaak dat het ergens bij iemand hapert.
Veel van mijn cliënten zie ik als het al te laat is. Uitgevallen. Gemeld bij de Arboarts of rechtstreeks doorverwezen dor de leidinggevende. Jammer, want dan duurt het langer en de omgeving van de medewerker wordt er onnodig mee belast. Zoals extra werkdruk om het werk op te vangen en als het langer duurt ook nog de invalkracht inwerken. Nog los van de extra overbodige kosten voor vervanging, doorlopen salaris en intensiever begeleiding.
Verzuimpreventie actief invullen scheelt je maar zo 0,5 tot 1% minder verzuim. Actief preventief verzuimbeleid leidde in de instelling waar ik in 2001 werkte als directeur P&O tot een verzuimreductie van zelfs 2% en daarmee tot de prijs Kroon op het werk.
Vaak zijn een paar gesprekken met een coach of counsellor in vroegtijdig stadium voldoende om iemand op te vangen en te begeleiden om datgene te doen dat hem of haar in staat stelt uit een cirkel te geraken.
Klein initiatief, groot effect.
Over depressie
De jaarcijfers 2014 zijn weer uit. Wat leren we er van?
We zien deze en komende weken weer vaker benen en armen met gips in het straatbeeld verschijnen en we weten dan dat dat samenhangt met de voorjaars – (en voor velen ski -) vakantie.
Niemand staat in het dagelijks leven van alledag stil bij de veel en veel grotere aantallen mensen, die uiterlijk onzichtbaar, lijden aan depressieve gevoelens. Vakantie of geen vakantie.
Jong geleerd, oud gedaan ………
En, alarmerend, het begint al op jonge leeftijd: het ervaren van depressieve gevoelens.
Bij de twaalfjarigen zegt 16,5% emotionele problemen te hebben, bij de zestienjarigen is dat opgelopen tot 21,6% (Vierjaarlijks HBSC-onderzoek 2014). Eén op vijf, je hoort het goed.
Van de twintig tot dertigjarigen heeft gemiddeld 33,2% al een keer last gehad van depressieve klàchten. Eén op de drie, je hoort het goed (CBS 2014).
Dat jongeren en jong volwassenen in deze omvang tegenwoordig depressieve klachten ervaren is een signaal dat maar liever serieus genomen wordt. Waarom?
Uit meerdere studies blijkt dat na een depressieve periode een zeer grote kans bestaat dat opnieuw in depressieve periodes wordt vervallen. De feitelijke kans op herhaling? Binnen 5 jaar ontwikkelt 70% een nieuwe depressie.
Depressie is daarmee één van de meest voorkomende psychische aandoeningen. Depressie heeft net niet de top drie gehaald, maar bereikt een uitstekende vierde plek. Een vierde plek op de hitlijst van aandoeningen die de meeste ziektelast veroorzaken in Nederland. Plaats vier na hartziekten, herseninfarcten en angststoornissen (Gommer e.a. 2010).
Vroegtijdige herkenning en aanpak kan veel leed en kosten voorkomen.
Bij de jongeren en jongvolwassenen zelf bestaan echter forse barrières om hulp te zoeken blijkt uit onderzoek. Ontkenning en onderschatting van de problemen, naast schaamte maken dat weinigen proactief de weg naar een hulpverlener vinden.
Gebrek aan inzicht in psychische problemen en een gebrekkige kennis over de mogelijkheden en effectiviteit van psychosociale begeleiding maakt het niet ‘logischer’ om de stap wel te zetten om zèlf depressieve gevoelens actief tegemoet te treden met een begeleider.
Ken jij iemand met depressieve gevoelens?
Tip hem of haar het heft in handen te nemen en een leven van herhalingen voor te zijn.
Burnout: ultieme ‘beloning’ voor de meest fervente doorzetters.
De symptomen van burnout komen ook voor bij mensen met whiplash, CVS (chronisch vermoeidheid syndroom) en fibromyalgie (reuma van de weke delen). Het specifieke kenmerk van burnout is de duidelijke relatie met het werk.
Verstoord evenwicht zonder dat je het goed in de gaten hebt.
Er is sprake van een verstoord evenwicht tussen de eisen die het werk stelt en de persoonlijke behoeften en vermogens. Alsof de rek uit het elastiek is: de veerkracht raakt verloren.
De oorzaak voor burnout ligt niet in het werk alleen, niet bij de werknemer alleen. Het gaat om de wisselwerking tussen de eisen van het werk en de persoonlijkheid van de werknemer. Binnen organisaties kunnen bijzonder veerkrachtige mensen tot het randje van burnout gedreven worden; er zijn ook mensen die veel eerder dan anderen burnout geraken onder minder stressvolle omstandigheden.
Mensen met doorzettingsvermogen.
Net als bij mensen die langer last houden van een whiplash zijn werknemers die geconfronteerd worden met burnout getypeerd door bovenmatige betrokkenheid, een groot verantwoordelijksgevoel en groot doorzettingsvermogen. Het fantastische vermogen om door te zetten en niet op te geven is in veel situaties een fraaie kwaliteit, die zich in bijzondere omstandigheden tegen jou keert.
“Niet bij de pakken neerzitten! Pak jezelf bij kop en kont en doorgaan! Niet opgeven nu! Stop dat gepieker en doe gewoon wat je moet doen!” Talloze varianten benutten de doorzetters voor het zichzelf opjutten om vooral niet toe te geven en stil te staan bij het feit dat je je opgejaagd voelt. Dat je vermoeider begint te raken. Dat je niet lekker in je vel zit. Meer irritaties krijgt. Slechter slaapt en ga maar door.
Moet ik dit soort vage klachten serieus nemen ? ‘Kom op zeg!’
Het voelt allemaal aan als vage klachten, waaraan je niet snel wilt toegeven. Ondertussen verzwakt je afweersysteem. Medisch gesproken veranderen je hormoonhuishouding; wordt je sympatisch zenuwstelsel geactiveerd, zodat adrenaline, noradrenaline en cortisol worden extra aangemaakt. Je hartslag- en bloedruk veranderen, ademhalingsreacties veranderen en je weerstand tegen infecties neemt af.
Het is tegen de achtergrond van ‘doorzetter zijn’ geen mirakel, dat werknemers die gezegend zijn met deze kwaliteiten niet dat belangrijke moment van stilstaan en reflectie inbouwen. Laat staan actief overgaan tot inroepen van even wat hulp van anderen. Laat staan een beroep doen op kortstondige professionele hulp.
Besteedt 5 minuten aan bezinning en doe dan je eigen ding.
Op de website van 123 test https://www.123test.nl/burnout/ kun je zelf een kort testje invullen en nagaan of serieus nemen van jezelf inmiddels verstandig zou kunnen zijn. Doe die test eens.
Wie weet zijn 5 minuten niet veel voor het voorkomen van jouw persoonlijke burnout.
Wist je overigens dat we al sinds 1996 uit wetenschappelijk onderzoek weten dat als iemand lange tijd in psychisch belastende omstandigheden werkt, jouw levensverwachting met zeven jaar wordt bekort? (Gaillard, 1996)
Stress en de invloed op ons denkvermogen
Wat is de invloed van chronische stress op onze cognitieve vermogens?
Dat chronische stress je cognitieve vermogens aantast lijkt steeds waarschijnlijker (van Dam 2013 ; Greenberg 2012). Chronische stress tast niet alleen je cognitieve vermogens aan, maar kan zelfs het risico op dementie vergroten. Dementie is de verzamelnaam voor alle ziektes die een negatieve invloed hebben op het verstandelijk vermogen, geheugen, stemming en gedrag.
Ook voorlopige resultaten uit onderzoek aan de VU, over hoe gestreste mensen aandacht bij een onderwerp kunnen houden en hoe hun ‘werkgeheugen’ functioneert, laat zien dat de cognitieve prestaties door burnout achteruit gaan. Tot zelfs twee jaar na de burn-out!
Hoewel momenteel nog niet onomstotelijk bewezen in longitudinaal wetenschappelijk onderzoek is er wel reden genoeg om nu hypothesetoetsend onderzoek uit te gaan voeren, zo werd onlangs besloten.
Hoe ‘werkt die burnout nou eigenlijk’?
Van Dam stelt dat het gevoel van uitputting, dat mensen met burnoutklachten zo goed kennen, het gevòlg is van de stressgerelateerde cognitieve beperkingen. Anders gezegd: je bent niet uitgeput door de ìnspanning die je levert, maar doordat je hersenen niet meer doen wat ze zouden moeten doen door de chronisch ervaren stress.
Stressbeperking, maar zeker een burnout, heb je grotendeels zelf in de hand. Immers: als jij de door jou ervaren chronische stress onderkent, serieus neemt en daarnaar handelt kun je die burnout voorkomen.
Tips voor een ‘gezond verstand’. Tips dus, die ook effect hebben voor later als je ouder wordt. Je verkleint het risico op dementie. Wist je trouwens dat partners van dementerenden een vier maal zo hoge kans hebben op een depressie? Als je goed zorgt voor jezelf, zorg je ook goed voor een positief perspectief van je (aller)naaste.
De tips:
• Beweeg.
• Eet gezond (één bezoekje aan een diëtiste leert je veel).
• Drink meer dan 2,5 liter per dag.
• Neem elke dag een rustmoment of mediteer en geniet ervan.
• Voer 5 minuten gedwongen piekeren in: schrijf je piekergedachten op en verscheur ze.
• Leg ’s avonds om een uur of acht je smartphone op een plek waar je hem niet hoort.
• Ga op regelmatige tijden naar bed en sta op een vast tijdstip op. Neem niet je smartphone of tablet mee naar bed. Leg ze vooral niet pal naast je slaapplek, de straling veroorzaakt onrustige slaap.
• Voer een e-mailvrije weekend in of kijk alleen één keer ’s ochtends en één keer ’s avonds.
• Doe dagelijks ongevraagd iets voor een ander zonder iets terug te verwachten. Bewezen is dat mensen die dat doen minder stress ervaren.
• Praat met anderen over de door jou ervaren stress en bekijk jezelf eens door hun ogen.
• Sta stil bij de mogelijkheid dat je deze tips ter harte neemt en uitvoert, opdat je nu èn later helder en bij de pinken blijft.
Ervaar jij momenteel een overmatige mate van stress en wil je toch eens praten over het voorkómen van burnout? Maak een afspraak. Op vrijdagmiddagen kosteloos.
Meld je aan via de 2Focus contactpagina.
Cubaans keramiek 2011
Gratis checkup: voorkom overspanning en burnout
ZEG STOP!
‘Je gaat uit bed, eet een boterham, gaat een half uur iets doen en dan ben je op. Mijn accu is leeg.’
‘Je gaat alles steeds meer vanuit de zijkant bekijken. Je doet wat je verwacht wordt te doen, maar het enthousiasme is weg. Mijn grenzeloosheid in altijd lekker bezig zijn is compleet weggevallen.’
‘Ik slaap beroerd. Al weken en weken nu ik er echt bij stil sta. Iedere maandag om half 5 lig ik wakker en heb geen zin in de dag. Geen zin om naar mijn werk te gaan. Onderweg denk ik soms wel drie keer “ik draai om”. Afgelopen maand begon de onrust al op zondag.’
ZEG STOP!
‘Eigenlijk zit ik niet meer op mijn plek op mijn werk. Je weet het natuurlijk wel maar wilt het niet toelaten. Je wilt laten zien dat je niet opgeeft. “Ik laat me niet kisten!” En nu dan dit. Ik kan alleen maar inwendig janken. Geen traan, maar een alles overheersend, beklemmend triest gevoel.’
‘Ik heb last van mijn nek en mijn schouders. Af en toe lijkt het of mijn linkerarm het opgeeft. Alsof ik urenlang aan een lange hoge heg heb lopen knippen boven mijn macht, met een heggenschaar die veel te zwaar is.’
‘Elke dag als ik thuis kom heb ik een zwaar hoofd. Afgelopen weken begon dat al rond drieën. Onrustige darmen heb ik al veel langer.’
ZEG STOP!
Bovenstaande uitspraken zijn gedaan tijdens de eerste ontmoeting met overspannen of burnout geraakte mensen. Meestal zijn mensen al in de ziektewet als ze bij mij komen. Heel soms nog net niet. Dan werden ze doorverwezen door een attente leidinggevende, bedrijfsarts of een alerte personeelsfunctionaris. Drie tot zes gesprekken is vaak al voldoende en de burnout is vermeden. Je zit weer anders in je vel.
Een burnout vóór zijn scheelt enorm in de hoeveelheid tijd en inspanning die het jou kost om te herstellen.
GRATIS CHECKUP?
Roepen aspecten van bovenstaande uitspraken enige herkenning op?
Elke vrijdagmiddag tussen 13.00 en 17.00 uur ben je welkom voor een kosteloos gesprek. Een gezamenlijke check-up. Geen diagnoses, geen vragenlijsten. Gewoon een open en goed gesprek over hoe jij in je werk en in je leven staat. Over wat je in de weg zit.
Meld je alleen tevoren even aan voor dat goede gesprek. Andere voorbereiding is niet nodig.
Samen kijken we naar wat je wilt bereiken en wat je als eerste kan doen. Fysiek en mentaal. In een omgeving waarin je even tot rust komt.
Waar jij jezelf kunt uiten over waar je het met anderen nauwelijks over hebt.
Stop zelf je stress-response
Je bewuste geest gebruiken bij stoppen van stress
Om de door jou ervaren stress te verminderen en teruggang in je gezondheid te voorkomen moet de automatische stressresponse gestopt worden. Dat lukt bij relatief weinig ervaren stress vaak nog met ons bewuste brein: afleidende positieve gedachten of wilskracht en hard je best doen blijken voldoende om geen voortdurende overspanning te hoeven ervaren.
Wanneer jouw spanningsboog voortdurend wordt opgerekt ga je lichamelijke en psychische belemmeringen ontwikkelen. In feite schreeuwt je lichaam dat je iets moet veranderen om de ervaren stress te verminderen. Nek, schouders, spanningshoofdpijn, lage rugpijn, onrustige darmen, stuk voor stuk signalen aan je brein dat je iets moet veranderen.
Maar ook zich spontaan ontwikkelende tot dan toe onbekende angsten kunnen de kop op steken. Je krijgt de neiging je terug te trekken, soms ook in je sociale leven. Bewegen doe je allengs minder terwijl je van alle kanten adviezen krijgt dat juist wel te (blijven) doen.
Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe aanpak
De werkwijze in mijn cursus ‘Stop je stressresponse’ is gestoeld op inzichten uit de neurowetenschappen en neurolinguïstisch programmeren. Nog onlangs kwam de ‘Iceman’ in het nieuws bij publicaties van het Radboud ziekenhuis. Voor het eerst werd wetenschappelijk aangetoond dat het eigen menselijk vermogen tot beïnvloeding van de automatische stressresponse een realiteit is. Dit in tegenstelling tot wat tot dusver altijd werd aangenomen.
De methode ‘Stop je stressresponse’ bestaat niet uit de lichamelijk bijzonder intensieve, bijna extreme methodiek van de Iceman. De cursus bestaat uit een toelichting op de werking van je brein bij stress, de kracht en werking van je onderbewuste en uit concrete werkwijzen die je kunt toepassen wanneer je een te hoog stressniveau signaleert.
Je stress-response stoppen met je onderbewuste vermogens
In de training leer je rechtstreeks signalen sturen naar je onbewuste brein, waardoor jij je automatische, chronische stressresponse stopt. De methode is bewezen effectief en er zijn eigenlijk geen contra-indicaties behalve zwaardere vormen van depressie. In dat laatste geval is een ander begin van herstel noodzakelijk.
Voorafgaand aan deelname krijg je een vragenlijst toegestuurd (m.b.t. motivatie en algehele gezondheidstoestand) en vindt een telefonische intake plaats. Niet iedereen wordt toegelaten. De cursus wordt afgesloten met een individueel ‘face to face’ gesprek waarin de voortgang wordt doorgenomen en de eigen hantering van de procedure nog verder wordt versterkt. Aanbevolen wordt om twee extra face-to-face gesprekken te koppelen aan de kursus: twee weken en 6 weken na de cursus. Dit is echter niet altijd noodzakelijk.
Je gaat bij deelname de verplichting aan na afloop nog drie keren deze vragenlijst in te vullen: 8 weken na de cursus, een half jaar na de kursus en een jaar na de kursus. Dit omdat de resultaten wetenschappelijk worden gemonitord.
Stress - en verzuimpreventie: hoe? 