Ziektewinst. Of juist: nieuwe opties kiezen.

Ziektewinst. Pas als je door hebt dat je ‘het doet’, kun je veranderen.

Ziektewinst is een term die gebruikt wordt in het wereldje van psychotherapeuten en artsen. Grofweg duidt het op het belang dat mensen hebben bij voort (laten) duren van de klachten die ze hebben.

Dat klinkt redelijk tegenstrijdig niet? Winst boeken door je klachten niet op te lossen maar deze juist te verlengen. En toch doen veel mensen het. Niet intentioneel, dat wil zeggen weloverwogen en welbewust gekozen, maar onbewust. Zonder er zelf erg in te hebben dat ze het doen. Het kan zelfs een levensstijl worden, alsof je ‘nu eenmaal zo bent’.

Er zijn drie vormen ziektewinst.

Primaire ziektewinst. Kern: de klacht is ‘beter’ dan het alternatief. Voorbeeld: je kunt je beter depressief (blijven) voelen dan in opstand komen tegen hoe een ander jou behandelt en kwaad worden (wat je niet durft). Dat kan je vriend of vriendin zijn, maar evenzogoed jouw leidinggevende of collega.

Secundaire ziektewinst. Kern: juist doordat je de klacht hebt, ontvang je iets dat je anders niet zou krijgen. Aandacht, liefdevolle bejegening, hulp, financiële gift, erkenning van dat je er ook bent (anders deed je er niet toe, bleef je eenzaam of onzichtbaar). Voorbeeld: door je hulpeloos te voelen en je daarnaar te gedragen voelen anderen zich gestimuleerd om jou te helpen.

Tertiaire ziektewinst. Kern: het feit dat jij klachten hebt leidt tot positieve gevolgen voor een ander. Voorbeeld: door jouw klachten ben je ziek thuis. Daardoor heeft jouw zich eenzaam voelende, net met pensioen gegane partner iemand om zich heen en gezelligheid.

Echt! Pas als je je realiseert dat je in zo’n patroon zit, kun je jezelf eruit losmaken. Voor degene die dat jou inzichtelijk wil maken is dat een hele opgaaf. Hij of zij wordt al gauw ervaren als niet loyaal, als criticaster, als iemand die je ook nog eens de grond in schopt terwijl je het al zo zwaar hebt. Ga maar door.

Daarom: ga vooral bij jezelf eens na of klachten die je hebt voor jouzelf of voor anderen iets opleveren. Nou? Levert het iets op? Weegt dat op tegen het voort laten duren van jouw klachten? Wat kun je zelf doen (doorbreken) om verbetering/verandering mogelijk te maken?

In de voorbeelden boven: Kan ik iets doen om beter mijn grenzen aan te leren geven en af en toe zelfs kwaad te durven zijn. Hoe doe ik dat, hoe en waar leer ik dat?

Of: ontloop ik werkelijk het keukentafelgesprek waardoor ik geen formele hulp krijg, maar wel spontane hulp van steeds weer anderen? (zonder alle bureaucratische regels en pottenkijkers in huis). Hoe stel ik mezelf in staat om formele hulp te verkrijgen en tegelijkertijd toch ook een vrienden – en kennissenkring actief te verkrijgen en onderhouden?

Of: ik ga na hoe ik mijn partner kan (laten) ondersteunen met omgaan met rouw om verlies aan (contacten tijdens zijn/haar) werk en met het opnieuw opbouwen van een zinvol bestaan na pensionering.

Denk niet te snel dat jij natuurlijk van ziektewinst gevrijwaard bent. Wie kent niet van ooit dat moment van een aanstaand proefwerk waar je of niet voor geleerd hebt of waar je tegen opziet omdat je denkt dat het te moeilijk is? Mama, papa: ik voel me niet lekker …………….